– Tên thường gọi: Xoan Ấn Độ, Cây Neem, Sầu đâu

– Tên khoa học: Azadirachta indica A. Juss. (họ Xoan – Meliaceae)

– Phân bố & dân dã: Cây gỗ lớn, cao 10–20 m, có nguồn gốc từ Ấn Độ, nay được trồng phổ biến ở Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam (chủ yếu tại Nam Trung Bộ và Tây Nguyên). Từ hàng nghìn năm nay, người Ấn Độ đã coi Neem là “thần dược chữa mọi bệnh”, dùng để giải độc, trị da liễu, sốt rét, tiểu đường, viêm loét và chăm sóc răng miệng.

NGHIÊN CỨU MỚI VÀ PHÁT HIỆN LIÊN QUAN (2025)

– Thành phần hoạt chất: Cây chứa hơn 150 hợp chất sinh học, nổi bật gồm azadirachtin, nimbin, nimbidin, quercetin, β-sitosterol và các limonoid đặc trưng.

– Kháng khuẩn – kháng virus: Chiết xuất lá và hạt Neem ức chế mạnh Staphylococcus aureus, E. coli, Pseudomonas aeruginosa, Candida albicans và virus Herpes simplex; đồng thời ức chế hình thành màng sinh học của vi khuẩn.

– Chống viêm & chống oxy hóa: Các flavonoid và limonoid trong lá giúp giảm viêm, trung hòa gốc tự do và bảo vệ mô gan, da, dạ dày khỏi tổn thương oxy hóa.

– Hạ đường huyết & bảo vệ gan: Dịch chiết lá Neem cải thiện đường huyết, lipid máu và giảm men gan trong các mô hình tiểu đường thực nghiệm.

– Chống ung thư tiềm năng: Các nghiên cứu gần đây (2024–2025) chứng minh nimbin và azadirachtin có khả năng ức chế tăng sinh tế bào ung thư gan, vú và cổ tử cung thông qua cơ chế kích hoạt apoptosis.

– Tác dụng côn trùng học: Azadirachtin là chất diệt ấu trùng côn trùng tự nhiên, hiện được ứng dụng rộng trong sản xuất thuốc trừ sâu sinh học an toàn.

SỬ DỤNG TRUYỀN THỐNG

– Lá tươi giã đắp trị viêm da, mụn nhọt, ghẻ, nấm, mẩn ngứa.

– Nước sắc lá hoặc hoa dùng uống chữa cảm sốt, viêm họng, tiểu đường, tiêu chảy.

– Hạt ép lấy dầu trị đau khớp, xoa bóp giảm sưng viêm.

– Cành Neem được dùng làm bàn chải tự nhiên giúp sát khuẩn răng miệng, chắc nướu.

CÔNG DỤNG & HOẠT TÍNH ĐÃ XÁC NHẬN

– Kháng khuẩn – kháng nấm – kháng virus: Hiệu quả mạnh, đặc biệt trên da và niêm mạc.

– Chống viêm – chống oxy hóa: Bảo vệ tế bào gan, da, niêm mạc.

– Điều hòa đường huyết – lipid: Hỗ trợ bệnh tiểu đường, gan nhiễm mỡ.

– Bảo vệ gan – dạ dày: Ngăn tổn thương mô gan và loét niêm mạc.

– Ức chế tế bào ung thư: Tiềm năng trong hỗ trợ điều trị ung thư.

– Chống côn trùng tự nhiên: Ứng dụng trong nông nghiệp sạch.

HẠN CHẾ VÀ NHỮNG ĐIỀU CHƯA RÕ

– Dầu hạt Neem có thể gây kích ứng nhẹ nếu dùng ngoài quá liều.

– Chưa có đủ dữ liệu lâm sàng xác nhận an toàn khi dùng dài ngày đường uống.

– Vị rất đắng, cần xử lý phù hợp trước khi dùng làm thực phẩm chức năng.

– Một số loài Azadirachta khác dễ nhầm, cần định danh chính xác để đảm bảo hiệu quả.

TIỀM NĂNG VÀ KHUYẾN NGHỊ

– Là dược liệu đa năng, có thể phát triển trong dược – mỹ phẩm – thực phẩm chức năng – nông nghiệp sinh học.

– Đề xuất khai thác Neem trong kem bôi kháng viêm da, nước súc miệng thảo dược, viên uống bảo vệ gan và đường huyết.

– Nghiên cứu tiêu chuẩn hóa chiết xuất azadirachtin và nimbin để đảm bảo chất lượng ổn định.

– Khuyến khích trồng Neem ở các vùng khô hạn – bán khô hạn, vừa phủ xanh đất trống, vừa tạo nguồn dược liệu xuất khẩu.

KẾT LUẬN TẠM THỜI

Xoan Ấn Độ (Azadirachta indica) là một trong những cây thuốc có giá trị sinh học cao nhất châu Á, mang lại nhiều tác dụng quý như kháng khuẩn, kháng viêm, điều hòa chuyển hóa, bảo vệ gan và hỗ trợ ung thư. Với lợi thế dễ trồng, chịu hạn, Neem hoàn toàn có thể trở thành nguồn dược liệu – mỹ phẩm – sinh học chiến lược của Việt Nam, phù hợp xu hướng “thảo dược đa ứng dụng vì sức khỏe và môi trường”.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

– Nguyen T.H. et al. (2025). Antibacterial and hepatoprotective activities of Azadirachta indica leaf extract. J Ethnopharmacol.

– Li J. et al. (2025). Phytochemical profile and anticancer effects of neem limonoids. Biomed Pharmacother.

– Chen Y. et al. (2024). Antioxidant and hypoglycemic potential of Azadirachta indica extracts. Front Pharmacol.

– Singh R. et al. (2024). Azadirachtin: a multifunctional bioactive compound with therapeutic and agricultural applications. Nat Prod Res.

– Review: Azadirachta indica A. Juss.: traditional uses, phytochemistry and modern pharmacology. (2023).

#xoanấnđộ #Azadirachta_indica #neem #ngoài_da #lở_ngứa #thảo_dược