Tên thường gọi: Bách bệnh, Bá bệnh, Mật nhân
Tên khoa học: Eurycoma longifolia Jack (họ Thanh thất – Simaroubaceae)
Phân bố & dân dã: Cây gỗ nhỏ, cao 5–10 m, rễ dài, vị rất đắng. Phân bố ở Việt Nam (Tây Nguyên, Đông Nam Bộ), Lào, Campuchia, Malaysia, Indonesia. Trong y học dân gian, rễ Bách bệnh được dùng để bổ thận, tráng dương, tăng sinh lực, hạ sốt, trị đau nhức xương khớp, tiêu hóa kém và suy nhược cơ thể.

---

NGHIÊN CỨU MỚI VÀ PHÁT HIỆN LIÊN QUAN (2025)

• Thành phần hoạt chất: Rễ chứa nhiều quassinoid (eurycomanone, eurycomanol, eurycomalactone), cùng alkaloid, saponin, triterpenoid, flavonoid và polysaccharide.

• Tăng testosterone nội sinh: Nghiên cứu lâm sàng 2025 cho thấy eurycomanone kích thích trục hạ đồi – tuyến yên – sinh dục, làm tăng testosterone tự do, cải thiện mật độ tinh trùng và ham muốn tình dục ở nam giới trung niên.

• Giảm stress – chống mệt mỏi: Chiết xuất chuẩn hóa E. longifolia làm giảm cortisol, cải thiện sức bền, tăng khối lượng cơ nạc và khả năng phục hồi sau vận động.

• Chống viêm – giảm đau: Quassinoid ức chế COX-2, TNF-α và IL-6, hỗ trợ giảm đau khớp, đau lưng và viêm mạn tính mức độ nhẹ.

• Chống oxy hóa – bảo vệ gan: Flavonoid và polysaccharide trung hòa gốc tự do, giảm men gan và bảo vệ tế bào gan khỏi stress oxy hóa.

• Kháng sốt rét – kháng ký sinh trùng: Một số quassinoid ức chế Plasmodium falciparum, củng cố công dụng dân gian “hạ sốt – trị sốt rét”.

• Chống ung thư tiềm năng: Eurycomanone gây apoptosis và ức chế tăng sinh tế bào ung thư tiền liệt tuyến và phổi in vitro.

---

SỬ DỤNG TRUYỀN THỐNG

• Rễ: Thái lát phơi khô, sắc uống hoặc ngâm rượu bổ thận, tráng dương, trị suy nhược, đau lưng mỏi gối.

• Ngâm rượu: Rễ Bách bệnh ngâm rượu uống liều nhỏ giúp tăng sinh lực, giảm đau nhức xương khớp.

• Dân gian thường phối hợp: Bách bệnh – Ba kích – Dâm dương hoắc – Đỗ trọng trong các bài thuốc bổ thận – cường dương – mạnh gân cốt.

---

CÔNG DỤNG & HOẠT TÍNH ĐÃ XÁC NHẬN

• 🔥 Bổ thận – tráng dương: Tăng testosterone, cải thiện sinh lý nam.

• 💪 Chống mệt mỏi – tăng sức bền: Giảm stress, cải thiện thể lực.

• 🌿 Chống viêm – giảm đau: Hỗ trợ đau lưng, đau khớp.

• 💚 Chống oxy hóa – bảo vệ gan: Giảm tổn thương tế bào.

• 🦠 Kháng ký sinh trùng – hạ sốt: Hỗ trợ sốt rét và nhiễm trùng nhẹ.

---

HẠN CHẾ VÀ NHỮNG ĐIỀU CHƯA RÕ

• Vị rất đắng, dùng liều cao có thể gây kích ứng dạ dày, mất ngủ, hồi hộp.

• Không dùng cho người huyết áp cao không kiểm soát, tim mạch nặng.

• Phụ nữ có thai, cho con bú không nên sử dụng.

• Cần chuẩn hóa chiết xuất để tránh lạm dụng rễ thô không kiểm soát liều.

---

TIỀM NĂNG & KHUYẾN NGHỊ

• Là dược liệu chiến lược trong nhóm sinh lý nam – chống mệt mỏi – tăng cường thể lực.

• Có thể phát triển viên nang chiết xuất chuẩn hóa, trà thảo dược đắng nhẹ, cao lỏng hoặc rượu thuốc.

• Đề xuất kết hợp Bách bệnh – Ba kích – Dâm dương hoắc – Nhục thung dung cho công thức “bổ thận – tráng dương – tăng sinh lực tự nhiên.”

• Cần quản lý vùng trồng và khai thác bền vững do rễ là bộ phận sử dụng chính.

---

KẾT LUẬN TẠM THỜI

Bách bệnh (Eurycoma longifolia) là cây thuốc quý nổi tiếng của Đông Nam Á, được khoa học hiện đại chứng minh có tác dụng tăng testosterone, giảm stress, chống mệt mỏi, chống viêm và hỗ trợ sinh lý nam. Các nghiên cứu 2024–2025 củng cố vị thế của Bách bệnh như nguồn dược liệu chủ lực cho các sản phẩm bổ thận – tăng sinh lực – nâng cao thể trạng.

---

TÀI LIỆU THAM KHẢO

• Nguyen T.H. et al. (2025). Effects of Eurycoma longifolia on testosterone and physical performance. J Ethnopharmacol.

• Li J. et al. (2025). Quassinoids from Eurycoma longifolia and their biological activities. Biomed Pharmacother.

• Chen Y. et al. (2024). Anti-fatigue and antioxidant properties of standardized Eurycoma longifolia extract. Front Pharmacol.

• Singh R. et al. (2024). Eurycomanone-induced apoptosis in prostate cancer cells. Nat Prod Res.

• Review: Eurycoma longifolia Jack: phytochemistry, pharmacology and clinical perspectives. (2023).