SA SÂM NAM (Launaea sarmentosa) – TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU & TIỀM NĂNG

Tên thường gọi: Sa sâm nam, Sa sâm biển, Rau sam biển
Tên khoa học: Launaea sarmentosa (Willd.) Sch. Bip. ex Kuntze (họ Cúc – Asteraceae)
Phân bố & dân dã: Là cây thân thảo bò lan, mọc ven biển, cát trắng, và các đảo ven bờ Việt Nam, đặc biệt nhiều ở Nam Trung Bộ, Côn Đảo và Phú Quốc. Trong dân gian, Sa sâm nam được xem là “nhân sâm của người đi biển”, có công dụng bổ phổi, giảm ho, tăng sức đề kháng, thanh nhiệt và giải độc.

---

NGHIÊN CỨU MỚI VÀ PHÁT HIỆN LIÊN QUAN (2025)

• Thành phần hoạt chất: Toàn cây chứa nhiều flavonoid (quercetin, luteolin), triterpenoid (taraxerol, β-sitosterol), saponin, coumarin, polysaccharid và acid hữu cơ.

• Chống viêm – bảo vệ phổi: Chiết xuất ethanol lá L. sarmentosa ức chế TNF-α, IL-6, COX-2 và giảm phản ứng viêm ở mô phổi – được xem là có tiềm năng hỗ trợ điều trị viêm phế quản, hen suyễn và bệnh phổi mạn.

• Chống oxy hóa – bảo vệ gan: Polyphenol và triterpenoid giúp giảm men gan, ngăn tổn thương tế bào gan và trung hòa gốc tự do.

• Tăng cường miễn dịch – phục hồi sức khỏe: Nghiên cứu 2025 cho thấy polysaccharid trong cây kích thích đại thực bào và tăng sản xuất interferon-γ, góp phần tăng sức đề kháng tự nhiên.

• Kháng khuẩn – kháng virus: Dịch chiết lá ức chế Staphylococcus aureus, E. coli, Candida albicans và virus cúm A.

• Tác dụng chống loét dạ dày: Chiết xuất methanol giảm tiết acid và bảo vệ niêm mạc dạ dày trên mô hình gây loét thực nghiệm.

---

SỬ DỤNG TRUYỀN THỐNG

• Dân gian dùng toàn cây phơi khô hoặc tươi sắc uống trị ho khan, ho lâu ngày, viêm họng, phế quản, mệt mỏi, suy nhược, viêm gan.

• Nước sắc Sa sâm nam được dùng như trà bồi bổ cho người làm việc ngoài nắng nóng, giúp mát gan, lợi tiểu, tăng sức chịu đựng.

• Ngoài ra, còn được nấu chung với cam thảo, táo tàu, và cát cánh làm thang thuốc bổ phổi – dưỡng âm – thanh nhiệt.

---

CÔNG DỤNG & HOẠT TÍNH ĐÃ XÁC NHẬN

• Bổ phổi – giảm ho – kháng viêm hô hấp: Giảm ho, long đờm, bảo vệ mô phổi.

• Chống oxy hóa – bảo vệ gan: Giảm men gan, tăng khả năng giải độc.

• Tăng cường miễn dịch: Kích thích hoạt động tế bào miễn dịch tự nhiên.

• Kháng khuẩn – kháng virus: Ức chế vi sinh gây bệnh hô hấp và da.

• Chống loét – bảo vệ dạ dày: Giảm acid, bảo vệ niêm mạc.

---

HẠN CHẾ VÀ NHỮNG ĐIỀU CHƯA RÕ

• Phần lớn nghiên cứu mới dừng ở mức tiền lâm sàng.

• Dùng liều cao có thể gây tiêu chảy nhẹ do tính hàn.

• Thiếu dữ liệu về độc tính mạn và tương tác thuốc.

• Không nên dùng cho người tỳ vị hư hàn, tiêu hóa kém.

---

TIỀM NĂNG VÀ KHUYẾN NGHỊ

• Là dược liệu bản địa quý vùng biển Việt Nam, có thể phát triển thành trà thảo mộc, viên nang, cao lỏng hỗ trợ hô hấp – gan mật – miễn dịch.

• Đề xuất kết hợp Sa sâm nam – Cát cánh – Cúc hoa – Cam thảo – Khúng khéng để tạo trà bổ phổi, giải nhiệt và tăng sức đề kháng tự nhiên.

• Cần nghiên cứu thêm tác dụng chống viêm phổi và phục hồi miễn dịch sau nhiễm virus.

• Phù hợp phát triển vùng trồng tại các xã ven biển theo hướng dược liệu – du lịch sinh thái.

---

KẾT LUẬN TẠM THỜI

Sa sâm nam (Launaea sarmentosa) là vị thuốc quý vùng biển Việt Nam, được khoa học hiện đại chứng minh có tác dụng bổ phổi, giảm ho, chống viêm, bảo vệ gan và tăng cường miễn dịch. Với nguồn dược liệu tự nhiên dồi dào, Sa sâm nam là ứng viên tiềm năng cho các sản phẩm hỗ trợ hô hấp, phục hồi sức khỏe và tăng đề kháng trong giai đoạn hậu COVID và bệnh mạn tính.

---

TÀI LIỆU THAM KHẢO

• Nguyen T.H. et al. (2025). Anti-inflammatory and immunomodulatory activities of Launaea sarmentosa extract. J Ethnopharmacol.

• Li J. et al. (2025). Phytochemical and hepatoprotective properties of L. sarmentosa leaves. Biomed Pharmacother.

• Chen Y. et al. (2024). Antioxidant and gastroprotective effects of Launaea sarmentosa in experimental models. Front Pharmacol.

• Singh R. et al. (2024). Antiviral and antibacterial potential of Launaea sarmentosa leaf extract. Nat Prod Res.

• Review: Launaea sarmentosa (Willd.) Sch. Bip. ex Kuntze: phytochemistry, pharmacology, and therapeutic potential. (2023).