– Tên thường gọi: Cây Ngái, Ngái lông, Sung lông
– Tên khoa học: Ficus hispida L. f. (họ Dâu tằm – Moraceae)
– Phân bố & dân dã: Cây gỗ nhỏ hoặc bụi cao 3–6 m, thân và quả có lông thưa, mọc hoang nhiều ở vùng rừng núi, ven suối, trung du và miền núi Việt Nam. Trong dân gian, cây Ngái được dùng làm thuốc mát gan, lợi tiểu, nhuận tràng, chống viêm và cầm máu.
NGHIÊN CỨU MỚI VÀ PHÁT HIỆN LIÊN QUAN (2025)
– Thành phần hoạt chất: Thân, lá, quả và rễ chứa flavonoid (quercetin, rutin), triterpenoid (lupeol, betulinic acid), phenolic acid, coumarin, alkaloid, steroid, và đặc biệt là latex (mủ trắng) giàu enzym tự nhiên.
– Chống viêm – bảo vệ gan: Chiết xuất ethanol lá và vỏ thân F. hispida làm giảm men gan ALT, AST và ức chế phản ứng viêm qua cơ chế ức chế NF-κB, COX-2.
– Chống oxy hóa mạnh: Hàm lượng polyphenol cao giúp trung hòa gốc tự do, bảo vệ tế bào gan và thận khỏi tổn thương oxy hóa.
– Kháng khuẩn – kháng nấm: Chiết xuất lá ức chế E. coli, S. aureus, Candida albicans, và Aspergillus niger.
– Giảm lipid máu – điều hòa đường huyết: Nghiên cứu 2024–2025 ghi nhận dịch chiết lá làm giảm cholesterol, triglycerid, glucose huyết và tăng độ nhạy insulin.
– Chống loét dạ dày: Cao chiết quả F. hispida bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi loét do ethanol hoặc stress, nhờ tăng tiết chất nhầy và ức chế H⁺/K⁺-ATPase.
– Ức chế tế bào ung thư: Một số hợp chất triterpenoid phân lập từ rễ có tác dụng ức chế tăng sinh tế bào ung thư gan, vú và ruột kết in vitro.
SỬ DỤNG TRUYỀN THỐNG
– Lá và rễ sắc uống mát gan, lợi tiểu, giải độc, hạ huyết áp.
– Quả non phơi khô sao vàng, sắc uống chữa viêm gan, đầy hơi, táo bón.
– Nhựa (mủ trắng) dùng ngoài chữa mụn cóc, chai chân, viêm da, ghẻ lở.
– Ở miền núi phía Bắc, người dân dùng lá ngái phối hợp với cỏ tranh và râu ngô để uống thanh nhiệt, lợi tiểu.
CÔNG DỤNG & HOẠT TÍNH ĐÃ XÁC NHẬN
– Bảo vệ gan – chống viêm: Giảm men gan, cải thiện tổn thương tế bào gan.
– Chống oxy hóa: Trung hòa gốc tự do, làm chậm thoái hóa tế bào.
– Kháng khuẩn – kháng nấm: Hỗ trợ điều trị viêm da, viêm đường tiết niệu.
– Hạ đường huyết – giảm mỡ máu: Điều hòa chuyển hóa lipid và glucose.
– Chống loét dạ dày: Bảo vệ niêm mạc dạ dày và ruột.
HẠN CHẾ VÀ NHỮNG ĐIỀU CHƯA RÕ
– Nhựa (mủ trắng) có thể gây kích ứng da nếu dùng quá liều hoặc trên vùng nhạy cảm.
– Thiếu dữ liệu lâm sàng ở người; đa phần nghiên cứu mới dừng ở mức in vivo.
– Cần chuẩn hóa quy trình chiết tách và định lượng hoạt chất chính.
– Không nên dùng cho phụ nữ mang thai vì có thể kích thích co bóp tử cung nhẹ.
TIỀM NĂNG VÀ KHUYẾN NGHỊ
– Là dược liệu bản địa quý, có thể phát triển trong nhóm thực phẩm bảo vệ gan – tiêu hóa – đường huyết.
– Có thể kết hợp Ngái – Cà gai leo – Nhân trần – Rau đắng đất để tạo trà mát gan – giải độc – hạ men gan tự nhiên.
– Đề xuất khai thác hợp chất triterpenoid và flavonoid làm nguyên liệu chống oxy hóa tự nhiên.
– Cần nghiên cứu sâu hơn về cơ chế kháng ung thư và tác dụng bảo vệ gan – thận.
KẾT LUẬN TẠM THỜI
Cây Ngái (Ficus hispida) là vị thuốc dân gian quý được khoa học hiện đại chứng minh có hoạt tính chống viêm, bảo vệ gan, chống oxy hóa, kháng khuẩn và điều hòa chuyển hóa. Với nguồn nguyên liệu dồi dào, dễ trồng, dễ thu hái, cây Ngái có tiềm năng trở thành dược liệu chủ lực trong các sản phẩm mát gan, giải độc, hỗ trợ dạ dày và chuyển hóa.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
– Nguyen T.H. et al. (2025). Hepatoprotective and anti-inflammatory effects of Ficus hispida leaf extract. J Ethnopharmacol.
– Li J. et al. (2025). Antioxidant and hypolipidemic activities of Ficus hispida bark and fruit extracts. Biomed Pharmacother.
– Chen Y. et al. (2024). Antibacterial and antiulcer effects of Ficus hispida. Front Pharmacol.
– Singh R. et al. (2024). Triterpenoids from Ficus hispida roots with anticancer potential. Nat Prod Res.
– Review: Ficus hispida L. f.: phytochemistry, pharmacology, and therapeutic perspectives. (2023).
#ngái #Ficus_hispida #thaoduoc #suckhoe #duoclieu
:quality(75)/2021_11_15_637725676252748838_youtube0.jpg){kind=small}
