– Tên thường gọi: Gai chống, Bạch tật lê, Tật lê
– Tên khoa học: Tribulus terrestris L. (họ Tật lê – Zygophyllaceae)
– Phân bố & dân dã: Cây thảo sống một năm, mọc bò, có gai cứng ở quả. Phân bố ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, phổ biến tại Việt Nam, Ấn Độ, Trung Quốc, Địa Trung Hải. Trong y học cổ truyền, Gai chống được dùng tăng cường sinh lý, lợi tiểu, tiêu viêm, trị phong thấp, mẩn ngứa, và hạ huyết áp.
NGHIÊN CỨU MỚI VÀ PHÁT HIỆN LIÊN QUAN (2025)
– Thành phần hoạt chất: Chứa saponin steroid (protodioscin, diosgenin), flavonoid (kaempferol, quercetin), alkaloid, lignan amide, tannin và acid hữu cơ.
– Tăng cường testosterone tự nhiên: Nghiên cứu 2025 tại Ấn Độ cho thấy saponin protodioscin kích thích trục hạ đồi – tuyến yên – sinh dục, làm tăng sản xuất LH và testosterone nội sinh ở nam giới.
– Hỗ trợ sinh lý nam: Chiết xuất T. terrestris cải thiện lưu lượng máu đến thể hang, tăng ham muốn và thời gian cương cứng, đồng thời giảm stress oxy hóa ở tinh hoàn.
– Chống oxy hóa – bảo vệ gan thận: Flavonoid và saponin giúp giảm men gan, bảo vệ tế bào gan và thận khỏi tổn thương do độc chất.
– Hạ đường huyết – giảm mỡ máu: Dịch chiết toàn cây làm giảm cholesterol, triglycerid, glucose máu và tăng HDL-C ở động vật thử nghiệm.
– Kháng viêm – giảm đau: Chiết xuất methanol có khả năng ức chế COX-2, TNF-α, giảm viêm khớp và đau cơ.
– Chống ung thư & bảo vệ tim mạch: Một số hợp chất steroid saponin ức chế tăng sinh tế bào ung thư tiền liệt tuyến và cải thiện chức năng nội mô mạch máu.
SỬ DỤNG TRUYỀN THỐNG
– Toàn cây hoặc quả phơi khô sắc uống tăng cường sinh lực, bổ thận tráng dương, lợi tiểu, tiêu sỏi, trị ho và phong thấp.
– Dân gian dùng hãm như trà uống hằng ngày cho người yếu sinh lý, cao huyết áp, viêm gan, viêm thận.
– Ngoài ra còn dùng phối với Nhục thung dung, Dâm dương hoắc, Ba kích trong các bài thuốc “Bổ thận, cố tinh, tăng cường sinh lực.”
CÔNG DỤNG & HOẠT TÍNH ĐÃ XÁC NHẬN
– Tăng testosterone – cải thiện sinh lý nam: Kích thích nội tiết tố tự nhiên.
– Hạ đường huyết – giảm mỡ máu: Điều hòa chuyển hóa lipid và glucose.
– Chống oxy hóa – bảo vệ gan thận: Ngăn tổn thương tế bào do gốc tự do.
– Kháng viêm – giảm đau: Hỗ trợ viêm khớp, đau cơ, mẩn ngứa.
– Tăng cường tim mạch – giảm stress oxy hóa: Bảo vệ mạch máu và tim.
HẠN CHẾ VÀ NHỮNG ĐIỀU CHƯA RÕ
– Tác dụng tăng testosterone có sự khác biệt giữa các nghiên cứu, phụ thuộc nguồn gốc và nồng độ protodioscin.
– Dùng liều cao kéo dài có thể gây kích thích nhẹ, mất ngủ, hoặc tăng huyết áp.
– Không nên dùng cho phụ nữ có thai hoặc người mắc bệnh tim mạch nặng.
– Cần chuẩn hóa chiết xuất và liều lượng an toàn khi bào chế sản phẩm.
TIỀM NĂNG VÀ KHUYẾN NGHỊ
– Là dược liệu quý trong nhóm sinh lý – chuyển hóa – chống oxy hóa, có thể phát triển dạng viên nang, trà túi lọc, hoặc cao mềm hỗ trợ sinh lý nam – tăng cường gan thận – giảm mỡ máu.
– Đề xuất kết hợp Gai chống – Ba kích – Dâm dương hoắc – Nhân sâm trong nhóm “Thảo dược tăng cường sinh lực nam giới.”
– Cần nghiên cứu thêm tác dụng điều hòa hormone và an toàn tim mạch ở người dùng lâu dài.
KẾT LUẬN TẠM THỜI
Gai chống (Tribulus terrestris) là vị thuốc dân gian quý giúp tăng cường sinh lý nam, hạ mỡ máu, điều hòa đường huyết và bảo vệ gan thận. Các nghiên cứu hiện đại (2024–2025) đã xác nhận hoạt tính sinh học mạnh của saponin protodioscin và flavonoid, khẳng định tiềm năng phát triển Gai chống thành nguyên liệu dược liệu chiến lược cho các sản phẩm hỗ trợ sinh lý và chuyển hóa.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
– Nguyen T.H. et al. (2025). Effects of Tribulus terrestris saponins on testosterone and lipid metabolism. J Ethnopharmacol.
– Li J. et al. (2025). Protodioscin-mediated modulation of hypothalamic-pituitary-gonadal axis in male rats. Biomed Pharmacother.
– Chen Y. et al. (2024). Antioxidant and hepatoprotective activities of Tribulus terrestris extracts. Front Pharmacol.
– Singh R. et al. (2024). Anti-inflammatory and hypoglycemic potential of T. terrestris. Nat Prod Res.
– Review: Tribulus terrestris L.: phytochemistry, pharmacology, and therapeutic perspectives. (2023).
#Gaichong #gaimavuong #Tribulus_terrestris #bothan #yeusinhluc #thaoduoc #suckhoe
:quality(75)/2021_11_15_637725676252748838_youtube0.jpg){kind=small}
