Hoa sữa (Alstonia scholaris) – tình hình nghiên cứu và tiềm năng

– Tên thường gọi: Hoa sữa, Mức hoa trắng, Mức lá to

– Tên khoa học: Alstonia scholaris (L.) R. Br. (họ La bố ma – Apocynaceae)

– Phân bố & dân dã: Cây gỗ lớn cao 10–25 m, có mủ trắng sữa đặc trưng, mọc phổ biến ở vùng nhiệt đới châu Á như Ấn Độ, Myanmar, Thái Lan, Việt Nam (nhiều ở Hà Nội, Bắc Trung Bộ). Trong y học cổ truyền, vỏ thân hoa sữa được dùng chữa ho, hen suyễn, kiết lỵ, sốt rét, tiêu chảy, viêm gan và đau nhức xương khớp.

NGHIÊN CỨU MỚI VÀ PHÁT HIỆN LIÊN QUAN (2025)

– Thành phần hoạt chất: Vỏ và lá chứa alkaloid đặc trưng như echitamine, scholaricine, alstonine, picrinine, flavonoid, triterpenoid, coumarin và saponin. Nhiều hợp chất này có hoạt tính sinh học mạnh, đặc biệt là kháng viêm, chống ung thư và bảo vệ thần kinh.

– Kháng viêm – giảm đau: Chiết xuất methanol vỏ thân ức chế COX-2, TNF-α và NO synthase, giúp giảm sưng, giảm đau rõ rệt trong mô hình viêm thực nghiệm.

– Kháng khuẩn – kháng virus: Dịch chiết lá và vỏ có tác dụng ức chế Staphylococcus aureus, E. coli, Pseudomonas aeruginosa và virus cúm A, herpes simplex.

– Bảo vệ gan & chống oxy hóa: Các flavonoid và alkaloid trong hoa sữa làm giảm men gan, chống peroxid hóa lipid, bảo vệ tế bào gan khỏi tổn thương do độc chất.

– Ức chế tế bào ung thư: Echitamine và alstonine thể hiện khả năng ức chế tăng sinh tế bào ung thư gan, phổi, cổ tử cung và bạch cầu.

– Tác dụng thần kinh: Một số alkaloid có hoạt tính an thần, chống lo âu và cải thiện trí nhớ – được quan tâm trong nghiên cứu hỗ trợ sa sút trí tuệ và Alzheimer.

SỬ DỤNG TRUYỀN THỐNG

– Vỏ thân sắc uống trị ho, hen, sốt rét, tiêu chảy, viêm gan, đau bụng.

– Lá tươi giã đắp trị sưng đau, viêm da.

– Mủ hoa sữa pha loãng được dùng bôi ngoài chữa ghẻ, mụn nhọt.

– Ở Ấn Độ và Trung Quốc, vỏ cây được dùng làm thuốc bổ, chống viêm khớp và kháng ký sinh trùng đường ruột.

CÔNG DỤNG & HOẠT TÍNH ĐÃ XÁC NHẬN

– Kháng viêm – giảm đau: Hiệu quả mạnh qua cơ chế ức chế enzym viêm.

– Kháng khuẩn – kháng virus: Bảo vệ đường hô hấp và tiêu hóa.

– Chống oxy hóa – bảo vệ gan: Giảm men gan, cải thiện chức năng gan.

– Chống ung thư tiềm năng: Echitamine, scholaricine có tác dụng ức chế tăng sinh tế bào.

– An thần – bảo vệ thần kinh: Giúp giảm lo âu, hỗ trợ trí nhớ.

HẠN CHẾ VÀ NHỮNG ĐIỀU CHƯA RÕ

– Một số alkaloid có độc tính nếu dùng liều cao hoặc mủ chưa xử lý.

– Thiếu dữ liệu lâm sàng ở người về liều lượng và độ an toàn lâu dài.

– Mùi hoa đậm có thể gây khó chịu, nên không phù hợp làm dược liệu hương liệu.

– Cần nghiên cứu sâu hơn về tiềm năng bảo vệ thần kinh và kháng ung thư.

TIỀM NĂNG VÀ KHUYẾN NGHỊ

– Là nguồn dược liệu quý trong nhóm kháng viêm – bảo vệ gan – hỗ trợ hô hấp và thần kinh.

– Có thể phát triển dạng cao khô hoặc viên nang hỗ trợ gan – thần kinh – hô hấp, hoặc chiết xuất làm nguyên liệu dược sinh học.

– Đề xuất khai thác vỏ thân từ cây trồng, tránh thu hái hoang dại để bảo tồn.

– Cần xây dựng quy trình chiết tách và kiểm soát độc tính alkaloid chuẩn hóa.

KẾT LUẬN TẠM THỜI

Hoa sữa (Alstonia scholaris) là cây thuốc đa công dụng, được khoa học hiện đại chứng minh có các hoạt tính kháng viêm, kháng khuẩn, bảo vệ gan, chống oxy hóa, an thần và chống ung thư. Từ một loài cây đô thị quen thuộc, hoa sữa đang dần được nhìn nhận như nguồn dược liệu tự nhiên có giá trị cao cho sức khỏe gan, phổi và hệ thần kinh.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

– Nguyen T.H. et al. (2025). Anti-inflammatory and hepatoprotective activities of Alstonia scholaris bark extract. J Ethnopharmacol.

– Li J. et al. (2025). Phytochemical and neuroprotective potential of A. scholaris alkaloids. Biomed Pharmacother.

– Chen Y. et al. (2024). Antibacterial and antiviral effects of Alstonia scholaris leaves. Front Pharmacol.

– Singh R. et al. (2024). Echitamine and alstonine as anticancer alkaloids from Alstonia scholaris. Nat Prod Res.

– Review: Alstonia scholaris (L.) R. Br.: phytochemistry, pharmacology and therapeutic perspectives. (2023).

#Hoasữa #Alstonia_scholaris #lơisữa #Bổ_dưỡng #xươngkhớp