Keo giậu (Leucaena leucocephala) – tình tình hình nghiên cứu và tiềm năng

– Tên thường gọi: Keo giậu, Bình linh, Bất đậu, Keo dậu trắng

– Tên khoa học: Leucaena leucocephala (Lam.) de Wit (họ Đậu – Fabaceae)

– Phân bố & dân dã: Cây gỗ nhỏ, mọc nhanh, chịu hạn tốt, phân bố rộng rãi ở vùng nhiệt đới. Tại Việt Nam, keo giậu được trồng phổ biến làm cây che bóng, cây phân xanh và dược liệu dân gian. Hạt, lá và vỏ được dùng trong y học cổ truyền để chữa tiêu chảy, giun sán, đau khớp, tiểu đường và huyết áp cao.

NGHIÊN CỨU MỚI VÀ PHÁT HIỆN LIÊN QUAN (2025)

– Thành phần hoạt chất: Cây chứa nhiều hợp chất sinh học như flavonoid (quercetin, kaempferol), tannin, saponin, alkaloid, coumarin, triterpenoid, và amino acid mimosine – đặc trưng của chi Leucaena.

– Chống oxy hóa & kháng viêm: Chiết xuất ethanol lá keo giậu thể hiện hoạt tính trung hòa gốc tự do DPPH, giảm sản sinh NO và TNF-α trong mô hình viêm tế bào.

– Điều hòa đường huyết: Dịch chiết hạt và lá giúp giảm đường huyết, cải thiện độ nhạy insulin và giảm cholesterol ở chuột tiểu đường type 2.

– Kháng khuẩn – kháng nấm: Ức chế mạnh E. coli, Staphylococcus aureus, Candida albicans và Aspergillus niger.

– Kháng giun sán: Chiết xuất methanol hạt keo giậu cho hiệu quả diệt giun tròn Ascaris lumbricoides và Strongyloides stercoralis tương đương pyrantel trong mô hình in vitro.

– Chống ung thư: Một số nghiên cứu (2024–2025) ghi nhận flavonoid phân lập từ hạt và vỏ có khả năng ức chế tăng sinh tế bào ung thư gan và đại tràng.

SỬ DỤNG TRUYỀN THỐNG

– Hạt rang chín hoặc sắc uống trị giun sán, đầy hơi, tiêu chảy.

– Lá sắc uống trị tiểu đường, viêm khớp, huyết áp cao, viêm gan.

– Vỏ thân sắc nước rửa vết thương, mụn nhọt, viêm da.

– Hạt nghiền mịn trộn mật ong đắp ngoài giúp giảm sưng khớp, đau cơ.

CÔNG DỤNG & HOẠT TÍNH ĐÃ XÁC NHẬN

– Kháng giun – sát trùng: Tác dụng tương đương thuốc tẩy giun thông thường.

– Chống oxy hóa – bảo vệ gan: Giảm men gan, chống peroxid hóa lipid.

– Điều hòa đường huyết – lipid: Hỗ trợ tiểu đường, mỡ máu cao.

– Kháng khuẩn – kháng viêm: Ức chế nhiều vi sinh gây bệnh.

– Giảm đau – hỗ trợ khớp: Nhờ tác dụng chống viêm tự nhiên.

HẠN CHẾ VÀ NHỮNG ĐIỀU CHƯA RÕ

– Hạt chứa mimosine, một amino acid có thể gây rụng tóc, chán ăn và giảm hấp thu kẽm nếu dùng lượng lớn kéo dài.

– Cần xử lý hạt (rang, luộc, lên men) để loại bỏ mimosine trước khi sử dụng.

– Thiếu nghiên cứu lâm sàng quy mô lớn trên người.

– Không nên dùng cho phụ nữ mang thai hoặc người bị bệnh gan mạn tính.

TIỀM NĂNG VÀ KHUYẾN NGHỊ

– Là cây đa tác dụng, vừa là nguồn dược liệu, thực phẩm, phân xanh và cây cải tạo đất.

– Có thể phát triển sản phẩm thảo dược hỗ trợ tiểu đường, hạ mỡ máu, diệt ký sinh trùng đường ruột hoặc nước rửa thảo mộc kháng khuẩn.

– Nên chuẩn hóa quy trình loại bỏ mimosine để đảm bảo an toàn trong ứng dụng thực phẩm chức năng.

– Có thể kết hợp Keo giậu – Bằng lăng – Giảo cổ lam để tạo nhóm “thảo dược điều hòa chuyển hóa” rất triển vọng.

KẾT LUẬN TẠM THỜI

Keo giậu (Leucaena leucocephala) là cây dược liệu phổ biến, dễ trồng và giàu tiềm năng trong nhóm thảo mộc điều hòa chuyển hóa – kháng viêm – tẩy giun tự nhiên. Các nghiên cứu mới (2024–2025) khẳng định hoạt tính hạ đường huyết, chống oxy hóa, bảo vệ gan và diệt ký sinh trùng của loài này. Nếu được kiểm soát độc tính mimosine, Keo giậu hoàn toàn có thể trở thành nguồn dược liệu và thực phẩm chức năng bền vững tại Việt Nam.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

– Nguyen T.H. et al. (2025). Antidiabetic and antioxidant activities of Leucaena leucocephala leaf extract. J Ethnopharmacol.

– Li J. et al. (2025). Phytochemical analysis and anthelmintic potential of L. leucocephala seeds. Biomed Pharmacother.

– Chen Y. et al. (2024). Antibacterial and anti-inflammatory effects of Leucaena leucocephala. Front Pharmacol.

– Singh R. et al. (2024). Toxicological evaluation and hypoglycemic effect of processed Leucaena seed extract. Nat Prod Res.

– Review: Leucaena leucocephala (Lam.) de Wit: phytochemistry, pharmacology and toxicology review. (2023).

#Keogiậu #Leucaena_leucocephala #giun #táonhân #thảodược #Suckhoe