NGẤY HƯƠNG (Rubus cochinchinensis) – TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU & TIỀM NĂNG
– Tên thường gọi: Ngấy hương, Mâm xôi rừng, Phúc bồn tử rừng
– Tên khoa học: Rubus cochinchinensis Tratt. (họ Hoa hồng – Rosaceae)
– Phân bố & dân dã: Là loài dây leo hoặc bụi nhỏ, mọc hoang nhiều ở vùng núi trung du và Tây Bắc Việt Nam, đặc biệt tại Lào Cai, Yên Bái, Sơn La, Nghệ An. Dân gian dùng rễ và lá ngấy hương để chữa đau nhức xương khớp, cảm sốt, viêm gan, viêm thận và đau dạ dày. Quả chín ăn được, có vị chua ngọt, được coi là loại quả giàu vitamin và chất chống oxy hóa.
NGHIÊN CỨU MỚI VÀ PHÁT HIỆN LIÊN QUAN (2025)
– Thành phần hoạt chất: Cây chứa flavonoid (quercetin, kaempferol), anthocyanin, tannin, acid hữu cơ (citric, ellagic, gallic), triterpenoid và saponin. Quả giàu vitamin C, E và các polyphenol chống oxy hóa mạnh.
– Chống viêm – giảm đau: Chiết xuất ethanol rễ và lá ngấy hương cho thấy khả năng ức chế enzym COX-2 và giảm phù nề trong mô hình viêm thực nghiệm.
– Chống oxy hóa & bảo vệ gan: Hàm lượng cao anthocyanin và flavonoid giúp trung hòa gốc tự do, cải thiện men gan, giảm tổn thương tế bào gan và thận do độc chất.
– Hạ đường huyết & lipid máu: Dịch chiết lá ngấy hương làm giảm đường huyết và cholesterol toàn phần ở chuột đái tháo đường, mở hướng ứng dụng trong điều hòa chuyển hóa.
– Kháng khuẩn & bảo vệ tiêu hóa: Chiết xuất lá ức chế Helicobacter pylori – vi khuẩn gây viêm loét dạ dày, đồng thời có tác dụng bảo vệ niêm mạc dạ dày và ruột.
– Chống ung thư tiềm năng: Một số hợp chất phenolic được xác định có khả năng ức chế tăng sinh tế bào ung thư gan và dạ dày.
SỬ DỤNG TRUYỀN THỐNG
– Rễ sắc uống trị đau nhức xương khớp, viêm gan, thận, cảm sốt.
– Lá non hãm nước uống thanh nhiệt, hỗ trợ tiêu hóa.
– Quả chín ăn tươi, làm siro, rượu vang, giúp bổ máu, tăng sức đề kháng.
– Dân tộc Thái và Mường thường dùng rễ ngấy hương nấu với rượu để xoa bóp giảm đau khớp.
CÔNG DỤNG & HOẠT TÍNH ĐÃ XÁC NHẬN
– Kháng viêm – giảm đau: Ức chế enzym gây viêm, giảm sưng khớp.
– Chống oxy hóa – bảo vệ gan: Ngăn tổn thương tế bào gan, giảm men gan.
– Điều hòa đường huyết – lipid: Hỗ trợ bệnh nhân tiểu đường, gan nhiễm mỡ.
– Kháng khuẩn – bảo vệ tiêu hóa: Ức chế H. pylori, hỗ trợ dạ dày.
– Tăng sức đề kháng: Do hàm lượng anthocyanin và vitamin C cao.
HẠN CHẾ VÀ NHỮNG ĐIỀU CHƯA RÕ
– Thiếu nghiên cứu lâm sàng trên người, đặc biệt về liều tối ưu.
– Một số mẫu rễ có thể chứa nhiều tanin – cần lưu ý khi dùng cho người dạ dày yếu.
– Chưa có quy trình chuẩn hóa hoạt chất chính để phát triển sản phẩm thương mại.
– Cần xác định rõ độc tính cấp và mạn để đảm bảo an toàn sử dụng.
TIỀM NĂNG VÀ KHUYẾN NGHỊ
– Là dược liệu bản địa giàu flavonoid và anthocyanin, có thể phát triển thành trà thảo dược, siro hoặc viên bổ gan – hỗ trợ tiểu đường – giảm mỡ máu.
– Quả ngấy hương còn là nguyên liệu tự nhiên cho ngành thực phẩm – mỹ phẩm chống oxy hóa.
– Nên đẩy mạnh nghiên cứu phân lập hoạt chất chủ đạo (ellagic acid, anthocyanin) và xây dựng vùng trồng chuẩn GACP ở khu vực miền núi phía Bắc.
– Kết hợp Ngấy hương – Cà gai leo – Khúng khéng sẽ tạo thành nhóm dược liệu bảo vệ gan rất triển vọng.
KẾT LUẬN TẠM THỜI
Ngấy hương (Rubus cochinchinensis) là loài dược liệu hoang dại quý của Việt Nam, chứa nhiều hợp chất sinh học có giá trị: flavonoid, anthocyanin, acid hữu cơ và triterpenoid. Các nghiên cứu mới (2024–2025) đã khẳng định tác dụng chống viêm, bảo vệ gan, điều hòa chuyển hóa và kháng khuẩn. Với ưu thế vừa là cây thuốc vừa là cây quả, Ngấy hương hoàn toàn có tiềm năng trở thành nguồn dược liệu – thực phẩm chức năng tự nhiên quan trọng trong tương lai.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
– Nguyen T.H. et al. (2025). Anti-inflammatory and hepatoprotective properties of Rubus cochinchinensis root extract. J Ethnopharmacol.
– Li J. et al. (2025). Flavonoid and anthocyanin content of R. cochinchinensis and antioxidant potential. Biomed Pharmacother.
– Chen Y. et al. (2024). Antibacterial and anti-ulcer effects of R. cochinchinensis leaf extract. Front Pharmacol.
– Singh R. et al. (2024). Hypoglycemic and lipid-lowering effects of Rubus cochinchinensis in diabetic rats. Nat Prod Res.
– Review: Rubus cochinchinensis Tratt.: phytochemistry, pharmacology and therapeutic potential. (2023).
#ngayhuong #Rubus_cochinchinensis #Xuongkhop #tieuhoa #oxy_hóa #thaoduoc
:quality(75)/2021_11_15_637725676252748838_youtube0.jpg){kind=small}
